Motosiklette Dış Isının Lastik Hava Basınçlarına Etkisi
Lastik Basınçları ve Isı Faktörü
Lastikte performans faktörleri..
Lastik motorun yükünü taşıyan havalı bir sistemdir. Karkasın içine hava yada nitrojen basılarak bir gerginlik sağlanır. Lastiğin karkası yüksek gerilim kuvvetine sahiptir ancak yüksek basınç kuvvetine sahip değildir. Karkas içindeki gerilimi yaratan basılan havadır. Bu hava taşımayı sağlar. Bu yüzden lastik havaları çok önemlidir.
Tekrarlarsak yükü taşıyan lastik değil içindeki havadır. Maksimum yük ve şişirme değerleri olarak üreticilerin verdikleri rakamlar lastik tasarımı ile ilgilidir. Eğer bu değerlere dikkat edilmezse motorunuzun yönetilmesi ve performansı çok etkilenecektir.
İki hatırda tutulması gerekli nokta:
1. Lastik gazlama, fren yapma gibi yönetim komutlarını yola verebilmelidir.
2. Lastik ayrıca jant ve yol arasında yay görevi yapmalıdır.
Eksik veya fazla hava:
İnik lastikler yada az şişirilmiş lastikler dönüş kabiliyetinin zayıflamasına neden olur, traksiyon düşer, lastik çabuk ve fazla ısınır. Kenarlarda düzensiz aşınmalar oluşur ve yan duvarlara fazla gerilim binerek çatlamalara, yarıklara neden olabilir.
Burada şayet çatlamalar yanağın iç yüzeyinde oluşursa bunu sürücünün fark etmesi olanaksızdır ve balon yapabilir hatta yanakların ani patlamalarına, yarılmalarına neden olabilir. Ani hava kayıplarının da ciddi sonuçları vardır.
Fazla şişirilmiş lastikler yük taşıma kapasitesini artırmaz ancak sürüşün sert olmasına ve süspansiyonlara darbelerin şok şeklinde aktarımlarına sebep olur. Bu da lastiğin yoldan gelen darbelerle baş etme kabiliyetini olumsuz etkileyecektir. Ayrıca lastiği ortasında düzensiz aşınmalar olacaktır.
Isı etkileri:
Lastik havası sıcaklıktan etkilenir. Burada lastiğin içindeki havanın devamlı basınç altında olması durumu değiştirmez. Ortalama lastik hava basıncı her 3-4 derece için 1 psi değişir. Isı artıkça artar ve ısı düştükçe düşer.
Örneğin 35psi basınçta şişirilmiş bir lastik temmuz ayında 27-28 derecede iken aynı basınç ocak ayında hava sıcaklığı 7 dereceye düştüğünde 23 psi ler de olacaktır ki oldukça düşük bir hava basıncıdır ve bu şekilde motorunuzu kullanmamalısınızdır. Yine diyelim bir yaz sabahı 20 derece de 40 psi hava bastığınız lastiğinizle genellikle öğleye doğru hava sıcaklığı 30 derece de olan bir iklime vardığınızda lastiğinizdeki hava basıncı 44 psi olacaktır ki buda lastiğinizin minimum maksimum basınç sınırlarını aşmış bir durum olabilir.
Lastik havasının kontrolü:
Nasıl kontrol edeceğiz? Tavsiye edilen lastik hava basıncını birkaç faktör tayin eder. Ağırlık, sıcaklık, yol şartları ve sürüş. Her bir faktör göz önüne alınarak lastik havalarının basınçları ayarlanmalıdır.
Kaliteli bir basınç ölçere sahip olun ve her sabah henüz lastikleriniz içindeki hava soğukken ölçümlerinizi yapınız. 2-3 km lik bir sürüş dahi lastik havalarının ısınmalarına yetecektir. Isınan havanın tam soğuması ise yaz günü 4-5 saati alacaktır. Her 1psi basınç kaybı 28-30 kg lık bir yük taşıma kabiliyetinin azalmasına neden olacaktır. Ani gazlama ve frenlemeler lastikleri çabuk ısıtır.
Yüklü ve yolculu sürüşler:
Yüklü ve yolculu sürüşlerinizde ön lastik havalarını tavsiye edilen en yüksek değere göre şişiriniz. Ön tekerin imalatçının tavsiye ettiği değere göre şişirilmesi en iyi frenleme, durma sonuçlarının alınması için yapılan testlerden sonra belirlenmektedir. Arka tekeri ise yanaklarda yazılı değere göre şişirebilirsiniz. Arka daha çok yük taşıma içindir. Ara yükler veya az yük, hafif yüklü durumlar için ise maksimum değerleri geçmemek şartıyla lastik hava basınçlarını her 45 kg için 2psi gibi artırabilirsiniz. Genel olarak da yüklü yüksüz lastik basınç farkları 4psi yi geçmeyecek şekilde üretim yapılmaktadır.
Not: Isı dereceleri celsius cinsinden verilmiştir.
Yazar: Alpaslan Kuzucan