Motosiklet Kullanıcıları İçin İlk Yardım ve Acil Müdahale Bilgileri

Motosiklet sürücülüğünde koruyucu donanımlar en önemli yaralanmayı önleyici faktörlerdir. Mutlaka kaliteli kask, eldiven, bot, korumalı ceket/pantolon yada tulum kullanınız. Bir kere gerekebilir ama hayat kurtarır. Yanınızda bir cep telefonu ve ilk yardım paketi olsun. Bu pakette sargı malzemeleri, dezenfektanlar, kırık kablosu (telden yapılmış kırık desteği), antibiyotik merhemler bulunsun. Yanınızda bir arkadaşınızla seyahat ediyor olmanızda yardım için idealdir.

Bir kaza olayına rastladığınızda çabuk düşününüz ve çok dikkatli davranınız. Şayet nefes alıp verme varsa yaralının kaskını çıkarmağa kalkışmayınız. Ambulans çağırınız. Panik ve gürültü yapmadan bilgileriniz doğrultusunda hareket ediniz.

Boyun:
Omurilik çok yoğundur, sinir dokuları yumuşaktır ve kemikler serttir. Eğer boyun kırılmışsa, en küçük yanlış hareket omuriliği zedeleyebilir. Bunun sonuçları felakettir. Kazazedenin durumu kurtarılabilir vaziyetteyken sizin en ufak bir yanlış şekilde hareket ettirmeniz onu öldürebilir yada felç olmasına sebep olabilir. En yüksek şüphe indeksi ile yaklaşınız. Dikkat anahtardır. Kişinin bilinci kapalıysa yada boyun, omuz, kol veya bacaklar bölgesinde ağrı veya uyuşma şikayetleri varsa, siz oynak bir boyun kırığı yada çatlağı ile karşı karşıyasınız demek olabilir. Bu durumda kişi çok acil bir tehlike ile karşı karşıya değilse, mesela yanan bir enkazın içinde, nefes alımı devam ettiği müddetçe kazazedeyi hareket ettirmeyin. Kaskını çıkarmağa kesinlikle kalkışmayınız.

Bir dakikalık travma kontrolü:
Uzmanlar ‘'Önce zarar vermeyin'' derler. Acele davranışlar, yardım etme adına gelişigüzel bilinçsiz davranışlar yapmayınız. Bağırıp çağrışmayınız. Ambulans çağırınız. Sonra sakinleşiniz, derin bir nefes alınız ve aşağıdaki bir dakikalık travma kontrolünü yapınız.
1. Hastanın durumunu kesin belirlemeden yada acil bir tehlike yoksa kıpırdatmayınız.
2. Kazazedeye ne olduğunu sorunuz. Konuşmasındaki berraklık yada berraklığın olmaması kişinin durumu konusunda bir fikir verebilir.
3. Boyun bölgesinde bir ağrı yada uyuşma olup olmadığını sorunuz.
4. Baş ve göğüs bölgesinde yaralanma olup olmadığını kontrol ediniz.
5. Karın bölgesinde bir hassaslık yada gerilme var mı kontrol ediniz. İç organlarda yaralanma olabilir.
6. Kol ve bacak gibi uzuvları yumuşak bir tarzda yoklayınız.

Yol sürtünmeleri:
Bilhassa donanımsız hatta kısa pantolonla motor sürenlerde görülen bu tip yaralanmalar çok acı verir ve kaybolan doku çok fazla ise ileri seviye yanıklarda olduğu gibi enfeksiyon ölüme sebebiyet verebilir. Bu durumda önce yaralanan bölge bol su ve sabunla yıkanmalıdır. Bu çok acı veriyorsa önce buzla kompres uygulanmalıdır. Yıkanmadan, yaralı bölgenin üzerindeki pislikleri temizlemeye kalkışmak enfeksiyonun yayılmasına sebep olur. Yıkamadan sonra antibiyotik solüsyonlar(Betadin gibi) kullanın. Sonra yara üzerinde kalan taş/pislik ne varsa alın. Steril bir iğne bunun için idealdir. Sonra yarayı tekrar yıkayın ve Betadine ve Neosporine gibi antiseptik merhemler uygulayınız. Çok acı veren bir yara türüdür.

Kanamalar:
Tüm kanamalar bir şekilde durur. Bunun erken veya geç olması size bağlıdır. Yara üzerinde direk basınç uygulaması bu işin anahtarıdır. Bu parmak yada temiz bir bez yada t-şörtle olabilir. Kullanılmamış temiz bir materyal olması zorunludur. Hastayı yatırın ve yarayı kalp seviyesini üstünde tutarak bandajı uygulayıp kanamayı yavaşlatınız.

CPR (Cardiopulmonary Resuscitation):
Kazazedenin kalbi durmuş nefes almıyor olabilir. Bu ağızdan nefes vermek ile tekrar canlandırma yapılmasını gerektiren bir durumdur. Tıbbi eğitim isteyen bir tekniktir. Özetle kazazedenin hava alabilmesi için ağzı, çene öne hareket ettirilerek açılmalı ve boynu gerecek şekilde hareket ettirilmemelidir. Burnu tıkanarak gögsü yükselene kadar hava verilir. Bırakılır ve tekrar verilir. Tekrar göğüs alçaldığında yapılmalıdır. Varsa hastanın ağzı ile sizin ağzınız arasına hijyenik, geçirgen bir kağıt konulur. Elle kalbe masaj için hastanın yanına diz çömülür ve bir elin dib kısmı göğüs kemiği üzerine konur ve diğer elde onun üzerine yerleştirilir. Parmaklar kenetlenir. Göğüs üzerine kollarınız düz ve kilitli bir tarzda tutularak yarım santim gibi bir baskı uygulanır. Dakikada 100 baskı yapmağa çalışınız ve her 15 baskı arasında ağızdan ağza nefes uygulaması yapınız. Ancak tekrar ediyoruz bu işlem için uygun bir tıbbi eğitim alınmış olması gereklidir.

Şok:
Ölümcül bir durumdur: Aşırı kan kaybı yada tansiyon düşmesinin sebep olacağı derin depresyonlar ileri yanma, derin yaralar, kanamalar vs sonucunda olur. Kazazedenin bedeni kendini olumsuz yönde kapatmağa başlar. Özellikle yoğun kan kaybının sinir sistemi üzerindeki etkisi buna sebep olur. Kazazedenin nefes darlığı yada sığ nefes alıp vermesi, renginin sararması, bitkinlik, nabız atışlarının zayıflaması ve bilinç kaybı şoka girdiğini gösterir. Kanamayı kontrol altına alıp bu işaretlere dikkat ediniz. Kanın beyne gitmesi için ayakları yukarıda olacak şekilde yere yatırın. Vücut ısısını muhafaza için bir battaniyeyle sarın. Şok çok kötü bir durumdur, kötüleşme hasta normal görünse bile aniden gelebilir. Bu yüzden verilen işaretleri kontrol ediniz. Gözünüzü ondan ayırmayınız.

Isı dan dolayı bitkinlik, ısı çarpması:
Yeterli sıvı almadan sıcak havada uzun sürüşler yapmak sizin tükenmenize sebep olur. Aşırı terlemeler, renk solgunluğu, kramplar, mide bulantısı vs buna işaret eder. Kişiyi derhal gölgeye alın, buz yada ıslak bezle kompresler yaparak hastayı soğutun, içmesi için bir miktar su veriniz. Kolonya vs gibi alkol içeren maddelerle hastayı ovmayınız. Aşırı ısı çarpmalarında beyin çalışmasını durdurur ve kişi kendi beden sıvılarınca pişirilmeğe başlar. Sonuçta terleme durur, deri sıcak ve kuru bir hal alır ve kişi komaya dahi girebilir. Bu durumda olan kişi ne pahasına olursa olsun soğutulmalıdır. Nefes alması durursa ağızdan ağza nefes takviyesi işlemi de gerekebilir. Ağızdan su alımı bu durumda işe yaramaz, hasta hastanede damar içine zerk edilen ilgili serumlarla tekrar su ile takviye edilir.

Kırıklar:
Kırıklara müdahale kırığın hareketsizleştirilip kırık tahtası ile sarılmasına bağlıdır. Kırık tahtası yerine kalın gazete kağıdından rulo, tel yada tahta parçaları kullanılabilir. Kırık desteğini yaranın etrafına koyun, dönmüş kol yada bacağı düzeltmeğe çalışmayınız, ve elastik bir bandajla sarınız. Kırık olan yaralı kısmı hareket ettirmeyiniz ve ambulansı bekleyiniz. Köprücük kemiği kırıklarını sabitleyemezsiniz bu yüzden kolun yaralı tarafını askıya alınız ve bir bandajla üst kolu göğse sarıp sabitleyiniz.

Bu bilgiler geneldir. Müdahale için ilk yardım eğitimi almış olmak gereklidir.
Yazar:  Alpaslan Kuzucan